Ο ατρόμητος Εθνομάρτυρας Κυδωνιών Γρηγόριος (+3.10.1922), Β' μέρος

...Μόλις, όμως υπογράφτηκε η ειρήνη και χάσανε οι Τούρκοι τα νησιά της Μικράς Ασίας, αγριέψανε πάλι και άρχισαν τον διωγμό καταπάνω στους Έλληνες. Το Αϊβαλί το είχανε στο στόχαστρο πάντα. Από τα γύρω χωριά φθάνανε στο Αϊβαλί και με βάρκες περνούσανε τη νύχτα στην Μυτιλήνη. Ο δεσπότης Γρηγόριος έγραφε γράμματα στο Πατριαρχείο αλλά τόσο αυτό όσο και η Ελληνική κυβέρνηση, τού έγραφαν να μην αφήνει τους χριστιανούς να φεύγουν.

Οι Τούρκοι τον κατηγορούσαν πως εμποδίζει τους χριστιανούς να φύγουν και του δίναν να καταλάβει ό,τι σύντομα θα φύγουν κι άλλοι.

Ο Μητροπολίτης απήντησε με θάρρος στον τούρκο διοικητή της αστυνομίας: 

''Είμεθα πολίται Οθωμανοί νομοταγείς και εφ' όσον υποβαλλόμεθα χάριν της Πατρίδος εις θυσίας αίματος και χρήματος (διότι η πόλις αύτη πληρώνει πολλάς χιλιάδας λίρας εις την κυβέρνησιν), δικαιούμεθα να ζητήσουμε την προστασίαν της. Έχομεν εκ του συντάγματος τα αυτά δικαιώματα με σάς, διότι τούτο δεν αναγνωρίζει κυρίαρχον και προνομιούχον φυλήν και υπόδουλον τοιαύτην... 

Εάν θέλετε να μάς διατάξετε, να το κάνετε επισήμως, αφού μάς πληρώσετε τας κοινωνικάς και ατομικάς περιουσίας και όχι με τοιαύτα άτιμα και χαμερπή μέσα, μεταχειριζόμενοι τους φενταήδες σας και όλα τα κακοποιά στοιχεία, κατακρεουργούντες παιδιά και γέροντας και ατιμάζοντες ανυπερασπίστους παρθένους. Εντροπή σας! Θέλετε να λέγεσθε πολιτισμένοι. Όχι μόνον τον ανθρωπισμόν σας ατιμάζετε, αλλά και την θρησκεία σας υβρίζετε, διότι πράττετε τα ενάντια προς αυτήν. Ο προφήτης σας λέγει εις το Κοράνιον ''προστατεύετε τον αδύνατον, του οποίου ετάχθητε προστάται από τον Αλλάχ'', και σεις κάμνετε το αντίθετον. Το αίμα των αθώων θυμάτων θα ζητήσει μιαν ημέρα εκδίκηση από τον δίκαιον Κριτήν. Δεν είσθε ούτε καλοί άνθρωποι, ούτε καλοί μουσουλμάνοι''.

ο Μητροπολίτης Κυδωνιών Γρηγόριος και θύματα της θηριωδίας των οθωμανών

Ο διοικητής ντράπηκε κ' είπε: 

''Δίκιο έχεις, Δέσποτ' εφέντη. Αλλά τι να κάνουμε ημείς οι γνήσιοι μουσουλμάνοι, αφού, για τις αμαρτίες μας, καθήσανε στον σβέρκο μας αυτοί οι Τσιφούτηδες (Οβραίοι) της Θεσσαλονίκης και μάς διατάζουν να κάνουμε αυτά, που κάνουμε; Αν δεν κάνουμε την διαταγή τους, κινδυνεύουμε μαζί με σας κ' εμείς. Ας δώσουνε λόγο στο Θεό οι εντεψίδηδες! Εγώ θα κάνω ό,τι με διατάζουν και θα σάς διώξω''.

Ο δεσπότης τότε του είπε: ''Δεν έχομεν να πάμε πουθενά. Επί των πτωμάτων μας θα πατήσετε. Αλλά δεν θα σάς δώσωμεν την ευχαρίστησιν να φύγωμεν μόνοι μας και να λεηλατήσετε ανενόχλητοι την πόλιν και να λέγετε γελώντες, ότι έφυγαν μόνοι των''.

Ύστερα από χρόνια αγωνίες και βάσανα έφτασε ο μεγάλος πόλεμος. Οι Γερμανοί, σύμμαχοι των Τούρκων, τους προστάξανε να σηκώσουν από τα παραθαλάσσια τους Έλληνες και να τους στείλουνε μέσα στην Ανατολή. Έτσι έγινε ο καταραγμένος διωγμός.

Όλος ο κόσμος ξεκίνησε με τα πόδια και τράβηξε μέσα στην Ανατολή. Πάλι μαρτύρια. Χριστιανισμός της Ανατολής και μαρτυρολόγιο. Ξερίζωμα μιάς φυλής από τα χώματα, που τα κατοικούσε από αιώνες, ντόπια, αυτόχθων. Κ' εκείνοι, που θέλανε να την ξεριζώσουνε ήτανε ξένοι, φερμένοι από τις άγριες ερημιές της Ασίας, κ' ήρθανε και την καταπατήσανε με το σπαθί και γινήκανε αφεντάδες και νοικοκυραίοι και βασανίζανε τον αληθινό τον νοικοκύρη και θέλανε να τον σβήσουνε από το πρόσωπο της γης. Σκέλεθρα περπατάμενα γεμίσανε οι δρόμοι και τα βουνά. Καλοπερασμένοι και πλούσιοι άνθρωποι, ζητιανεύανε. Αρχοντογυναίκες πεθαίνανε από την πείνα. Παιδάκια μισοπεθαμένα κρεμόντανε από τα ξερά στήθεια της μάνας τους. Γέροι, άρρωστοι, έγκυες, λεχώνες, περπατούσανε, σερνόντανε, ως που ξεψυχούσανε. Οι Τούρκοι δεν τους λογαριάζανε μήτε για ζώα. Σε τι σκληροκαρδία και σε τι θηριοψυχία φτάνουνε αυτοί οι άνθρωποι! Η ιστορία τους δεν είναι άλλο από κρεουργήματα και φρίκη, ως τα τώρα. Μα δεν το νιώθουν οι γραμματιζούμενοί τους, για να προσπαθήσουν να ημερέψουν λίγο τον λαό τους, αντί να τον εξαγριώνουν περισσότερο.

Γιατί αυτός ο λαός και καλοσύνη έχει, και εγνωμοσύνη νοιώθει, και δικαιοσύνη αισθάνεται. Αλλά τον στραβώνει ο φανατισμός και αυτοί, που τον φανατίζουν είναι κείνοι, που τον κυβερνούν, που πάνε και σπουδάζουνε στην προκομμένη Ευρώπη, μαζί με κείνους τους υποκριτές, που κυβερνάνε τα κράτη, που βρίσκονται σ' αυτή την πονηρεμένη ήπειρο. Τούτοι είναι οι αίτιοι που, για να τρώνε και να πίνουνε και να θησαυρίζουνε, βασανίζουνται κάθε τόσο και θανατώνουνται μυριάδες αθώοι χριστιανοί της Ανατολής. 

Σ' όλα αυτά τα κακουργήματα βοηθάνε κ' οι θεομπαίχτες του Χριστιανισμού, που έχουνε για αυτοκράτορα και σουλτάνο τους τον Πάπα. Οι αναστεναγμοί, το αθώο αίμα και το βασανισμένο ψυχομαχητό από μυριάδες μάρτυρες, θα πέσει κάποτε στο κεφάλι τους, κι ας έχουν την ιδέα, πως θα γλυτώσουν. Αν δεν τιμωριούνται σε τούτη την ζωή, την πρόσκαιρη, θα πληρωθούνε στην άλλη, τότε, που θα αναστηθούνε ''οι πεπελεκισμένοι δια την μαρτυρίαν Ιησού, και οίτινες ου προσεκύνησαν το θηρίον'', τότε, που θα σταθούν ''ενώπιον του θρόνου μεγάλοι και μικροί, και ανεωχθήσονται βιβλία, και κριθήσονται οι νεκροί εκ των γεγραμμένων εν τοις βιβλίοις κατά τα έργα αυτών, και δώσει η θάλασσα τους νεκρούς τους εν αυτή, και ο θάνατος και ο άδης τους νεκρούς τους εν αυτοίς''. 

Κατά τον διωγμό πεθάνανε οι περισσότεροι Χριστιανοί, και γεμίσανε από κόκκαλα οι ερημιές της Ανατολής, τα βουνάς της, τα λαγκάδια, οι χαράδρες, άκλαυστα κι άψαλτα άγια λείψανα. Βουνά από κόκκαλα! Και βρεθήκανε και εταιρείες της πολιτισμένης Ευρώπης, που τ' αγοράσανε αυτό το φρικτό εμπόρευμα, τα μαρτυρικά κόκκαλα των χριστιανών της Ανατολής και στείλανε παπόρια, που τα φορτώσανε και τα πήγανε στα εργοστάσιά τους, για να βγάλουνε απ' αυτά κάποια ουσία για το εμπόριο!

Επιμέλεια: α.α.κ. (9.6.2019) 

Βιβλιογραφία / Πηγές /Σύνδεσμοι: 

-σύνοψη από: τρία άρθρα του Φώτη Κόντογλου, στην εφημερίδα ''Ελευθερία'' (27.12.1964, 3.1.1965 και 10.1.1965).
-Ανάτυπο από τα ''Ενοριακά Νέα'' του Αγίου Γεωργίου Διονύσου επί προϊσταμενίας αρχιμανδρίτου Μάρκου Μανώλη υπό τον τίτλο: ''Ατρόμητος Εθνομάρτυς ο Κυδωνιών Γρηγόριος'', Διόνυσος 2009.