Από την Άλωση έως την Παλιγγενεσία του 1821
Ο ελληνισμός της Μακεδονίας πρόσφερε πολύ αίμα και χρήμα για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού. Πολλές εστίες εξέγερσης δημιουργήθηκαν πριν και μετά το 1821, με αποκορύφωμα την επανάσταση της Χαλκιδικής και το Ολοκαύτωμα της Νάουσας. Πρώτη επανάσταση των Μακεδόνων έγινε το 1495 όταν ο βασιλιάς της Γαλλίας θα εκστράτευε κατά της Κωνσταντινούπολης. Η εκστρατεία μεν ματαιώθηκε, οι Μακεδόνες όμως τιμωρήθηκαν σκληρά.
Το 1571 πραγματοποιείται νέα εξέγερση των Μακεδόνων μετά την ήττα του τουρκικού στόλου στη Ναύπακτο. Την εποχή εκείνη εμφανίστηκαν στα βουνά της Μακεδονίας -Όλυμπο, Πιέρια- και στην Πίνδο οι κλέφτες και οι αρματωλοί. Ο Σουλτάνος αναγκάστηκε να παραχωρήσει τοπική ανεξαρτησία και επί δυο αιώνες μέχρι την εποχή του Αλή Πασά ήταν ελεύθεροι.
Το 1796 ο Αλή Πασάς κινήθηκε εναντίον τους (ήτοι των: κλεφτών και αρματωλών) αλλά απέτυχε. Νέα προσπάθειά του γίνεται το ίδιο έτος αλλά αποτυγχάνει πάλι. Το 1804 καταφέρνει να νικήσει ο Αλή Πασάς, το 1807 επιτίθεται στον Όλυμπο. Το 1808 επαναστάτησαν πάλι οι Μακεδόνες.
Αποτελεσματική συμβολή των Μακεδόνων στον απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων του 1821 υπήρξαν οι εξεγέρσεις στο Βέρμιο, τα Πιέρια και τον Όλυμπο και οι επαναστάσεις της Χαλκιδικής και της Νάουσας. Την 19.2.1822 υψώθηκε στην εκκλησία του Αγίου Δημητρίου στη Νάουσα το λάβαρο της επανάστασης, όπως είχε γίνει ένα χρόνο νωρίτερα στην Αγία Λαύρα. Την 18.4.1822 πέφτει η πόλη της Νάουσας. Οι τούρκοι προχωρούν σε σφαγές. Οι γυναίκες πέφτουν στον ποταμό Αραπίτσα ακολουθώντας την θυσία του Ζαλόγγου.
Η στάση της Ρωσίας, ο ρόλος της Βουλγαρίας, η Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου
Οι Βούλγαροι, όταν άρχισε να κλονίζεται η Οθωμανική αυτοκρατορία, επιδίωξαν να καταλάβουν εδάφη της Μακεδονίας χωρίς όμως να ισχυρίζονται ότι είναι Μακεδόνες. Συμπαραστάτη στα σχέδια αυτά, ίσως και υποκινητής τους, ήταν την Ρωσία, η οποία επιδίωκε μέσω της Βουλγαρίας να αποκτήσει διέξοδο στο Αιγαίο.
Κατά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1878 η Ρωσία επέβαλε στους τούρκους την συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, σύμφωνα με την οποία ιδρυόταν μεγάλο ανεξάρτητο Βουλγαρικό κράτος που θα περιλάμβανε την περιοχή από τον Δούναβη μέχρι το Αιγαίο και από την Μαύρη θάλασσα μέχρι την Πρέσπα-Αχρίδα με εξαίρεση την Θράκη από το Πόρτο-Λάγος και ανατολικά, την Χαλκιδική και την πόλη της Θεσσαλίας.
Το 1796 ο Αλή Πασάς κινήθηκε εναντίον τους (ήτοι των: κλεφτών και αρματωλών) αλλά απέτυχε. Νέα προσπάθειά του γίνεται το ίδιο έτος αλλά αποτυγχάνει πάλι. Το 1804 καταφέρνει να νικήσει ο Αλή Πασάς, το 1807 επιτίθεται στον Όλυμπο. Το 1808 επαναστάτησαν πάλι οι Μακεδόνες.
Αποτελεσματική συμβολή των Μακεδόνων στον απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων του 1821 υπήρξαν οι εξεγέρσεις στο Βέρμιο, τα Πιέρια και τον Όλυμπο και οι επαναστάσεις της Χαλκιδικής και της Νάουσας. Την 19.2.1822 υψώθηκε στην εκκλησία του Αγίου Δημητρίου στη Νάουσα το λάβαρο της επανάστασης, όπως είχε γίνει ένα χρόνο νωρίτερα στην Αγία Λαύρα. Την 18.4.1822 πέφτει η πόλη της Νάουσας. Οι τούρκοι προχωρούν σε σφαγές. Οι γυναίκες πέφτουν στον ποταμό Αραπίτσα ακολουθώντας την θυσία του Ζαλόγγου.
Η στάση της Ρωσίας, ο ρόλος της Βουλγαρίας, η Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου
Οι Βούλγαροι, όταν άρχισε να κλονίζεται η Οθωμανική αυτοκρατορία, επιδίωξαν να καταλάβουν εδάφη της Μακεδονίας χωρίς όμως να ισχυρίζονται ότι είναι Μακεδόνες. Συμπαραστάτη στα σχέδια αυτά, ίσως και υποκινητής τους, ήταν την Ρωσία, η οποία επιδίωκε μέσω της Βουλγαρίας να αποκτήσει διέξοδο στο Αιγαίο.
Κατά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1878 η Ρωσία επέβαλε στους τούρκους την συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, σύμφωνα με την οποία ιδρυόταν μεγάλο ανεξάρτητο Βουλγαρικό κράτος που θα περιλάμβανε την περιοχή από τον Δούναβη μέχρι το Αιγαίο και από την Μαύρη θάλασσα μέχρι την Πρέσπα-Αχρίδα με εξαίρεση την Θράκη από το Πόρτο-Λάγος και ανατολικά, την Χαλκιδική και την πόλη της Θεσσαλίας.
Ακολουθεί ξεσηκωμός του ελληνισμού. Ξεσπάει επαναστατικό κίνημα στον Όλυμπο. Σχηματίζεται προσωρινή κυβέρνηση στο Λιτόχωρο. Η επανάσταση επεκτείνεται σε Κοζάνη, Καστοριά, Φλώρινα και Μοναστήρι. Το ξεσήκωμα των Ελλήνων αφύπνισε τις μεγάλες δυνάμεις: Αγγλίας, Αυστρίας, Γερμανίας, Γαλλίας που έβλεπαν Ρωσικά σχέδια.
Ο αντιστράτηγος Λίντον Σίμμονς, στρατιωτικός εμπειρογνώμων της Βρετανικής Αντιπροσωπείας στο Συνέδριο του Βερολίνου, τόνισε: ‘’η μόνη δύναμη που μπορεί να αναχαιτίσει τους Ρώσους είναι ο Ελληνισμός. Ο πληθυσμός της Ηπείρου, της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας είναι βασικά ελληνικός και έχει το υψηλότερο πολιτιστικό επίπεδο στην Βαλκανική’’. Ανάλογες απόψεις διατύπωσαν και οι υπουργοί της Γαλλίας, Αυστρίας, Γερμανίας και Ιταλίας.
Η Ρωσία υπογράφει στις 1/13 Ιουλίου 1878 την Συνθήκη του Βερολίνου (υπό την πίεση των άλλων μεγάλων δυνάμεων). Η Συνθήκη περιόριζε την Βουλγαρία ως αυτόνομη ηγεμονία μεταξύ Δούναβη και Αίμου, ενώ μεταξύ Αίμου και Ροδόπης ιδρυόταν η αυτόνομη επαρχία της Ανατολικής Ρωμυλίας. Η συνθήκη του Αγίου Στεφάνου υπήρξε η πρώτη επιβουλή κατά της Μακεδονίας. Όμως τότε ούτε Βούλγαρος, ούτε κανένας άλλος Σλάβος διανοήθηκε να αναζητήσει συγγένεια με Μακεδόνες, γιατί όλοι γνώριζαν την καταγωγή τους.
Η Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου αν εφαρμοζόταν θα αποτελούσε την αφετηρία και πηγή ανωμαλιών στη Βαλκανική και κυρίως στη Μακεδονία. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία θα εξασθενούσε και τα πανσλαβιστικά σχέδια της Ρωσίας θα επιτύγχαναν, ενώ το Μακεδονικό ζήτημα θα λυόταν με μια μονοκονδυλιά, μονομερή υπέρ των Βουλγάρων. Το συνέδριο του Βερολίνου το 1878 ανέτρεψε τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου και εξουδετέρωσε τα σχέδια Ρώσων και Βουλγάρων για την Μακεδονία.
Βουλγαρία και τα Βαλκανικά Κομμουνιστικά κόμματα
Η 1ητάση αυτή των Βερχοβιστών που ζητούσε την ενσωμάτωση της Μακεδονίας στην Βουλγαρία. Η 2η της ΕΜΕΟ (Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση) που υποστήριζε ό,τι αφού οι διεθνείς συμβάσεις δεν ευνοούσαν την ενσωμάτωση θα έπρεπε ως πρώτο βήμα να επιδιώξουν την αυτονόμηση της Μακεδονίας.
Στόχος και των δυο σχεδίων η προσάρτηση της Μακεδονίας στην Βουλγαρία. Ο Μακεδονικός αγώνας 1904-1908, η επανάσταση των Νεοτούρκων 1908 και οι Βαλκανικοί πόλεμοι απέτρεψαν τους κινδύνους αυτούς.
Η Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου αν εφαρμοζόταν θα αποτελούσε την αφετηρία και πηγή ανωμαλιών στη Βαλκανική και κυρίως στη Μακεδονία. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία θα εξασθενούσε και τα πανσλαβιστικά σχέδια της Ρωσίας θα επιτύγχαναν, ενώ το Μακεδονικό ζήτημα θα λυόταν με μια μονοκονδυλιά, μονομερή υπέρ των Βουλγάρων. Το συνέδριο του Βερολίνου το 1878 ανέτρεψε τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου και εξουδετέρωσε τα σχέδια Ρώσων και Βουλγάρων για την Μακεδονία.
Βουλγαρία και τα Βαλκανικά Κομμουνιστικά κόμματα
Η 1ητάση αυτή των Βερχοβιστών που ζητούσε την ενσωμάτωση της Μακεδονίας στην Βουλγαρία. Η 2η της ΕΜΕΟ (Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση) που υποστήριζε ό,τι αφού οι διεθνείς συμβάσεις δεν ευνοούσαν την ενσωμάτωση θα έπρεπε ως πρώτο βήμα να επιδιώξουν την αυτονόμηση της Μακεδονίας.
Στόχος και των δυο σχεδίων η προσάρτηση της Μακεδονίας στην Βουλγαρία. Ο Μακεδονικός αγώνας 1904-1908, η επανάσταση των Νεοτούρκων 1908 και οι Βαλκανικοί πόλεμοι απέτρεψαν τους κινδύνους αυτούς.
 |
| Μακεδονικός Αγώνας (1904-1908) - Μακεδονομάχοι (φώτο) |
Τα επόμενα χρόνια νέοι μνηστήρες στο Μακεδονικό Ζήτημα: τα Βαλκανικά Κομμουνιστικά Κόμματα με επικεφαλής την Κομιντέρν. Στις 15.1.1920 συνήλθε στην Σόφια συνέδριο των Κομμουνιστικών Κομμάτων Βαλκανικής και ίδρυσε την Βαλκανική Κομμουνιστική Ομοσπονδία. Στην 3η Διάσκεψη της Βαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας (ΒΚΟ) στην Μόσχα (19-21 Ιουλίου 1921) ο Βούλγαρος κομμουνιστής ηγέτης Κολάρωφ έθεσε θέμα αυτονομίας της Μακεδονίας στην οποία θα περιλαμβάνονταν τα τμήματα Βαρδαρίου, Πιρίν και Αιγαίου, δηλαδή η γιουγκοσλαβική, βουλγαρική και ελληνική Μακεδονία.
Στην 6η Διάσκεψη της ΒΚΟ το 1924 τάχθηκε υπέρ μιας ενιαίας και αυτόνομης Μακεδονίας και υπέρ μιας κομμουνιστικής ομοσπονδίας στα Βαλκάνια, όπου θα συμμετείχε και η ‘’Δημοκρατία της Μακεδονίας και Θράκης’’. Την απόφαση επικύρωσε το 5ο συνέδριο της Κομιντέρν το 1924, καθιστώντας έτσι την απόφαση υποχρεωτική για όλα τα κομμουνιστικά κόμματα.
Τα ανωτέρω επικυρώθηκαν και από το 3ο συνέδριο του ΚΚΕ τον Σεπτέμβριο του 1924. Οι διαφωνούντες, ανάμεσα στους οποίους και ο ιστορικός Κορδάτος, καθαιρέθηκαν και παραιτήθηκαν.
Τα ανωτέρω επικυρώθηκαν και από το 3ο συνέδριο του ΚΚΕ τον Σεπτέμβριο του 1924. Οι διαφωνούντες, ανάμεσα στους οποίους και ο ιστορικός Κορδάτος, καθαιρέθηκαν και παραιτήθηκαν.
Η ανωτέρω πολιτική παρέμεινε μέχρι το 1935. Η Κομιντέρν αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την αρχή της Ανεξάρτητης Μακεδονίας και να υιοθετήσει το σύστημα ‘’ισοτιμία μειονοτήτων’’.
Στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο το παλαιό βουλγαρικό καθεστώς πραγματοποίησε μερικώς τις επιδιώξεις του. Μετά την συμμαχία με τον Άξονα πήρε ως ανταμοιβή το μεγαλύτερο μέρος της τότε γιουγκοσλαβικής Μακεδονίας και την ελληνική ανατολική Μακεδονία.
Στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο το παλαιό βουλγαρικό καθεστώς πραγματοποίησε μερικώς τις επιδιώξεις του. Μετά την συμμαχία με τον Άξονα πήρε ως ανταμοιβή το μεγαλύτερο μέρος της τότε γιουγκοσλαβικής Μακεδονίας και την ελληνική ανατολική Μακεδονία.
Οι Γιουγκοσλάβοι ως νέοι μνηστήρες
Στην συνέχεια την σκυτάλη πήραν οι Γιουγκοσλάβοι παρτιζάνοι. Αποφάσεις/συζητήσεις/συνέδρια των κομμουνιστικών κομμάτων (Κομιντέρν ΒΚΟ) στη Μόσχα ή σε χώρες της Βαλκανικής δημιούργησαν ή ενίσχυσαν την ιδέα της ίδρυσης της Δημοκρατίας της Μακεδονίας στην Γιουγκοσλαβία. Την 20.12.1943, το 5ο Συνέδριο των Παρτιζάνων στο Γιάιτσε ενέκρινε ψήφισμα σχετικά με την ίδρυση ‘’Μακεδονικού ομόσπονδου κράτους’’ στα πλαίσια Γιουγκοσλαβικής ομοσπονδίας.
Το θέμα συνέχιζαν να ανακινούν οργανώσεις των Βουλγάρων μεταναστών (και Σλαβομακεδόνων) Αμερικής, Καναδά, Αυστραλίας που υπολογίζονται σε 100.000 περίπου. Δραστηριότητα επέδειξαν και οι Γιουγκοσλάβοι, που μετανάστευσαν μετά το 1950 και ήταν φορείς της νέας θεωρίας της Μακεδονικής ταυτότητας.
Σοβαρή δραστηριότητα ανέπτυξε και η ''ανεξάρτητη μακεδονική ορθόδοξη Εκκλησία'' που ιδρύθηκε το 1968 στα Σκόπια και ίδρυσε και Μητρόπολη στις ΗΠΑ. Η ‘’εκκλησία’’ αυτή συστήθηκε παρά τους κανόνες της Ορθοδόξου Εκκλησίας και δεν αναγνωρίζεται από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Επιμέλεια: Κάρανος Μακεδόνας (19.5.2019)
Σοβαρή δραστηριότητα ανέπτυξε και η ''ανεξάρτητη μακεδονική ορθόδοξη Εκκλησία'' που ιδρύθηκε το 1968 στα Σκόπια και ίδρυσε και Μητρόπολη στις ΗΠΑ. Η ‘’εκκλησία’’ αυτή συστήθηκε παρά τους κανόνες της Ορθοδόξου Εκκλησίας και δεν αναγνωρίζεται από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Επιμέλεια: Κάρανος Μακεδόνας (19.5.2019)
***
Βιβλιογραφία / Πηγές / Σύνδεσμοι:
-''Η πλαστογράφηση της Ιστορίας της Μακεδονίας'', Νικόλαος Κ. Μάρτης, Εκδόσεις Παιδεία/Μάλλιαρης-Παιδεία Α.Ε., Αθήνα, 2007
-''Ο Ελληνισμός στην περίοδο 1869-1881'', από το τέλος της Κρητικής Επαναστάσεως στην προσάρτηση της Θεσσαλίας, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα, 1981
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου