Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης. ''Εάλω η Πόλις''.

Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης. 

Τρίτη 29 Μαΐου 1453 η αποφράδα ημέρα. 

Ο Κωνσταντίνος ΙΑ' ο Παλαιολόγος ήταν Δεσπότης του Μυστρά. Μετά τον θάνατο του Αυτοκράτορα Ιωάννη Η' του Παλαιολόγου -τον Οκτώβριο του 1848- προσκλήθηκε να αναλάβει την ηγεσία της Αυτοκρατορίας. Στέφτηκε Αυτοκράτορας στον Μυστρά στις 6 Ιανουαρίου 1449. 

Διακρινόταν για την δραστηριότητά του, την ενεργητικότητά του και την ανδρεία του. Ήταν άνθρωπος ευσεβής και με ανώτερο πνεύμα. Κατέβαλε τεράστιες προσπάθειες να περισώσει την Αυτοκρατορία: μετέφερε όλες τις ποσότητες σιτηρών που μπόρεσε να βρει στην Πόλη, επισκεύασε τα τείχη, έκλεισε την είσοδο του Κεράτιου Κόλπου με βαρειά αλυσίδα, απηύθυνε εκκλήσεις για βοήθεια σε κράτη της Δύσης, προσπάθησε να καλλιεργήσει την ομόνοια και αλληλοβοήθεια στους υπερασπιστές και τον λαό της Κωνσταντινούπολης ενώ τους εμψύχωσε για την τελική μάχη. 

Άποψη των τειχών της Κωνσταντινούπολης με την τάφρο (φώτο)

Ο Σφραντζής αναφέρει ό,τι την Πόλη υπεράσπιζαν 4.937 στρατιώτες της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και περίπου 2.000 ξένοι, οι οποίοι προσήλθαν προς βοήθεια. Εκ των 2.000 ξένων ξεχώριζαν οι Γενουάτες υπό την ηγεσία του Ιωάννη Ιουστινιάνη Λόνγκου, τον οποίο ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος όρισε Αρχιστράτηγο και του ανέθεσε την άμυνα της Πόλης των πόλεων. 

Από την άλλη πλευρά, οι Οθωμανοί με ηγέτη τους τον Μωάμεθ τον Β', 21ός μόλις ετών. Άνθρωπος φιλοπόλεμος και σκληροτράχηλος και υποκύπτων σε κατώτερα πάθη. Στάθηκε απέναντι στην Πόλη με έναν τεράστιο σε όγκο στρατό, που ξεπερνούσε τις 150.000 άντρες. Κάποιοι ιστορικοί μιλούν για επιπλέον 100.000 στρατό υποστήριξης συν ατάκτων που προσήλθαν ελπίζοντας αντίτιμο από την λεηλασία που θα ακολουθούσε. Το στράτευμα συνίστατο σε πεζικό, ιππικό και πυροβολικό. Εξ αυτών υπήρχε το επίλεκτο σώμα των εξωμοτών και φανατικών γενιτσάρων που ξεπερνούσε τις 11.000.

Η πολιορκία της Κωνσταντινούπολης κράτησε από τις 6 Απριλίου έως την αποφράδα Τρίτη 29 Μαΐου 1453. Την αποφράδα Τρίτη συντελέστηκε η τελική επίθεση των τούρκων. Οι υπερασπιστές της Πόλης απέκοψαν τις υπόγειες σήραγγες απ' όπου οι Οθωμανοί προσπάθησαν να περάσουν κάτω από τα τείχη. 

Η τραγική αποχώρηση του Γενουάτη Ιουστινιάνη 

Κατάφεραν το ακατόρθωτο να αποκρούσουν πολλές επιθέσεις των Οθωμανών προκαλώντας τους μεγάλες απώλειες. Με επιμονή οι τούρκοι επιτέθηκαν κατά του μέρους των τειχών που ήταν η Πύλη του Αγίου Ρωμανού, όπου πολεμούσε και ο ίδιος ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ο ΙΑ'  Παλαιολόγος. Εκεί τραυματίστηκε σοβαρά ο Ιουστινιάνης με αποτέλεσμα να πτοηθούν οι υπερασπιστές και να αποχωρήσει το σώμα του, των Γενουατών. Ωστόσο οι Οθωμανοί αδυνατούσαν να εισέλθουν στην Πόλη. Οι Οθωμανοί δεν κατάφεραν να σπάσουν τη γραμμή άμυνας των τειχών της Πόλης. Εισήλθαν τελικά από την Κερκόπορτα μόνον μετά από προδοσία.  

Οι ολιγάριθμοι υπερασπιστές της Πόλης, γράφει ο Pears, ποτέ δεν έχασαν τις ελπίδες τους για τη νίκη. Ακόμη και οι Γενουάτες ήθελαν με όλη τους την καρδιά να γίνει έφοδος διότι η νίκη των Χριστιανών τους φαινόταν σίγουρη. Από την άλλη οι πολιορκητές όσο κι αν ήθελαν να πιστεύουν ό,τι θα έπαιρναν την Πόλη δεν ήταν βέβαιοι γι' αυτό. 

Η λυσσασμένη αντίσταση των υπερασπιστών της Πόλης 

Μετά τα λυπηρά γεγονότα της αποχώρησης του Ιουστινιάνη ο Αυτοκράτορας εξακολούθησε να μάχεται πίσω από το σταύρωμα με ανδρεία αξιοζήλευτη. Ανέλαβε την αρχηγία του αγώνα, συγκράτησε και εμψύχωσε τους τελευταίους εξαντλημένους από τον κόπο υπερασπιστές -Έλληνες και Γενουάτες- και όρμησε για τελευταία φορά στο κέντρο της μάχης. Ο Μωάμεθ ο Β' στεκόμενος απέναντι από το σταύρωμα και το υπόλοιπο μέρος του γκρεμισμένου τείχους προετοίμασε τους γενίτσαρους για την τελική έφοδο. 

Σώμα γενιτσάρων κατάφερε να φθάσει στην κορυφή του ερειπωμένου τείχους. Οι Έλληνες όμως ακόμη και τώρα μάχονταν λυσσασμένα, κτυπώντας τους επιτιθέμενους με βλήματα και μεγάλες πέτρες. Σκότωσαν δεκαοκτώ από τους γενιτσάρους πολεμώντας στην μάχη σώμα με σώμα. Ο Χασάν επικεφαλής των γενιτσάρων κρατήθηκε πάνω στο τείχος και ακολούθησε νέα φοβερή μάχη. Αμέσως μόλις οι Τούρκοι κυρίευσαν τα ερείπια του τείχους, πέρασαν το σταύρωμα και εμφανίστηκαν ξαφνικά χιλιάδες από την άλλη μεριά. 

Ερχόταν το τέλος. Αυτή ήταν πραγματικά η τελική ώρα. Οι τελευταίοι υπερασπιστές, γεμάτοι τραύματα, τσακισμένοι από την κούραση, πεθαίνοντας από την πείνα και τη δίψα, μετά από την τρομερή και πολύωρη εκείνη παλη, κατατροπώθηκαν ακαριαία από το πλήθος των επιδρομέων.

Σφοδρή και σύντομη μάχη θα διεξαχθεί λίγο μετά σε όλο το μήκος του σταυρώματος των τειχών στην κοιλάδα του Λύκου. Οι τούρκοι σκότωσαν και τους τελευταίους υπερασπιστές με πέτρες. Ξαφνικά, την τελευταία στιγμή του αγώνα, ακούστηκε σε όλο το τείχος, μια τρομερή βοή από το πανικόβλητο πλήθος. Ήταν η τρομερή αγγελία, η κραυγή: ''Εάλω η Πόλις''. Ένα ουρλιαχτό, που αντήχησε στην καρδιά όλων των κατοίκων της Βασιλίδας των πόλεων. ''Εάλω η Πόλις''.  

Επιμέλεια: Λουκάς Νοταράς (27.5.2019)

Βιβλιογραφία / Πηγές:

-''Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, Πολιορκία και Άλωσις Κωνσταντινουπόλεως'', G. Schlumberger.
-''Ιστορία του Ελληνικού Έθνους'', Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου