Το πιο άτυχο από τα επιφανή θύματα της μοναδικής ιστορικής καταστροφής της Κωνσταντινουπόλεως της 29ης Μαΐου 1453 και των ημερών σφαγών και λεηλασιών, που ακολούθησαν ήταν ο μεγάλος δούκας Λουκάς Νοταράς. Πρόκειται για τον δεύτερο στην πολιτειακή τάξη μετά το Βασιλέα Κωνσταντίνο Παλαιολόγο τον ΙΑ', κλασσικό παράδειγμα της ανώτατης βυζαντινής αυτοκρατορίας και σίγουρα ο σπουδαιότερος αιχμάλωτος του Σουλτάνου. Ο άνδρας αυτός ήταν η ψυχή και ο φυσικός ηγέτης της εθνικής φατρίας, που είχε αντιταχθεί επίμονα στην ένωση της Ορθοδοξίας με τους Παπικούς της Ρώμης.
Ο Λουκάς Νοταράς είχε πολλούς εχθρούς από την άλλη φατρία του Βυζαντίου, τους Ενωτικούς. Ο Φραντζής ήτο αντίζηλός του και διακηρυγμένος αντίπαλός του.
Ο Λουκάς Νοταράς είχε πολλούς εχθρούς από την άλλη φατρία του Βυζαντίου, τους Ενωτικούς. Ο Φραντζής ήτο αντίζηλός του και διακηρυγμένος αντίπαλός του.
Ο Δούκας (το βαπτιστικό του ήταν πιθανότατα Μιχαήλ), Βυζαντινός ιστορικός και λόγιος του 15ου αιώνα που έζησε στη Λέσβο ως πρεσβευτής των Γατελούζων, γνωστός για το έργο του ''Ιστορία'' που αποτελεί πολύ σημαντική πηγή για την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς το 1453 δίνει δυο εκδοχές για τον Λουκά Νοταρά.
Η πρώτη εκδοχή: Ο Λουκάς Νοταράς πολεμώντας και βλέποντας το μάταιο της προσπάθειας κατέφυγε στην γυναίκα, στους υιούς και τις κόρες του, που βρίσκονταν σε κάποιο οχυρωμένο πύργο. Εκεί πιάστηκαν όλοι αιχμάλωτοι από τους τούρκους. Ύστερα έτυχε ευνοϊκής μεταχείρισης από τον Σουλτάνο. Έδωσε σε αυτόν και στην οικογένειά του την άδεια να γυρίσουν στην οικεία τους και του δήλωσε ότι είχε σκοπό να τον διορίσει διοικητή της Κωνσταντινούπολης και να διατηρήσει το αξίωμα που είχε επί Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Αυτά επιβεβαιώνει και ο Κριτόβουλος ο Ιμβριώτης, ιστορικός, λόγιος και αξιωματούχος στην υστεροβυζαντινή περίοδο.
Η δεύτερη διήγηση του Δούκα Μιχαήλ: Αναφέρει ό,τι ο Μωάμεθ ο Β' επέπληξε αυστηρά τον μεγάλο δούκα που δεν του παρέδωσε την Πόλη. Ο Λουκάς Νοταράς του απάντησε ότι ούτε ο Βασιλιάς ούτε αυτός θα μπορούσαν να κάνουν κάτι τέτοιο. Ο Σουλτάνος ρώτησε για τον Αυτοκράτορα αν κατάφερε να φύγει μέσω της θαλάσσης. Ο Λουκάς Νοταράς του απάντησε ό,τι δεν γνώριζε τίποτε σχετικό, διότι δεν βρισκόταν κοντά στον Βασιλιά, όταν αυτός χτυπήθηκε από τους τούρκους.
Ο Λουκάς Νοταράς είχε χάσει ήδη δυο υιούς μαχόμενους με τους υπερασπιστές της Πόλης των πόλεων. Την επαύριο από την συνάντηση του Μεγάλου Δούκα με τον Μωάμεθ τον Β' ο τελευταίος βρισκόμενος σε άγριο συμπόσιο-μεθύσι, απαίτησε να φέρει μπροστά του κάποιος από τους ευνούχους τον πιο νέο απ' τους γιούς του Μεγάλου Δούκα προκειμένου να ικανοποιήσει τις κατώτερες ορέξεις του.
Ο δύστυχος Νοταράς απάντησε ότι η θρησκεία των Χριστιανών δεν επέτρεπε στον πατέρα, να συναινέσει σε μια απαίτηση τόσο άτιμη και τόσο αναίσχυντη. Τότε ο Σουλτάνος νευρίασε άσχημα και διέταξε τον ευνούχο να πάρει μαζί του και τον δήμιο, και να φέρει μπροστά του το νεαρό, με τον πατέρα και τους αδελφούς του. Μόλις εκτελέστηκε η επιθυμία του Μωάμεθ διέταξε να σφαγούν και οι τρείς.
Ο Μεγάλος Δούκας παρακάλεσε να σκοτώσουν πρώτα τα παιδιά του μπροστά του για να μην αρνηθούν την Πίστη τους από τον φόβο του θανάτου. Όρθιος, ακίνητος, σιωπηλός, χωρίς καν να κατεβάσει τα μάτια και χωρίς να δείχνει καμία λιποψυχία, είδε αυτός ο τραγικός πατέρας να κόβονται τα κεφάλια των δυο υιών του. Έπειτα προσευχήθηκε και ευχαρίστησε τον Θεό που είχε πάρει κοντά του τα αγαπημένα τέκνα του και πρόσφερε το κεφάλι του στον δήμιο. Δέχθηκε τον θάνατο σαν ευγενής και θαρραλέος.
Σημειώνει ο Κριτόβουλος ο Ίμβριος: ''...γιατί αυτός ο άνθρωπος ήταν ευσεβής και πιστός στον Θεό και διακρινόταν για την σύνεσή του. Τους ξεπερνούσε όλους στην σοφία και διέθετε παρρησία γνώμης και ελευθερία ψυχής. Ήταν ρωμαλέος, αγέρωχος και αγαθός στην ψυχή σ' όλες του τις πράξεις. Γι' αυτό και διακρίθηκε στις θέσεις της πολιτείας, αποκτώντας μεγάλη πολιτική δύναμη, δόξα και πλούτο. Ήταν ο πρώτος όχι μόνον για τους Έλληνες, αλλά και για πάρα πολλούς ξένους. Όσοι ήταν μαζί του, εννέα τον αριθμό, πέθαναν χωρίς να αλλάξουν γνώμη, λεβέντικα και ανδρειωμένα.''
Ο δήμιος έφερε τα κεφάλια του Νοταρά και των δικών του στο σουλτάνο κατά την ώρα του συμποσίου. Τα παρουσίασε στο αιμοβόρο θηρίο. Τα σώματα τα άφησε εκεί γυμνά και άταφα.
Ο Μεγάλος Δούκας παρακάλεσε να σκοτώσουν πρώτα τα παιδιά του μπροστά του για να μην αρνηθούν την Πίστη τους από τον φόβο του θανάτου. Όρθιος, ακίνητος, σιωπηλός, χωρίς καν να κατεβάσει τα μάτια και χωρίς να δείχνει καμία λιποψυχία, είδε αυτός ο τραγικός πατέρας να κόβονται τα κεφάλια των δυο υιών του. Έπειτα προσευχήθηκε και ευχαρίστησε τον Θεό που είχε πάρει κοντά του τα αγαπημένα τέκνα του και πρόσφερε το κεφάλι του στον δήμιο. Δέχθηκε τον θάνατο σαν ευγενής και θαρραλέος.
Σημειώνει ο Κριτόβουλος ο Ίμβριος: ''...γιατί αυτός ο άνθρωπος ήταν ευσεβής και πιστός στον Θεό και διακρινόταν για την σύνεσή του. Τους ξεπερνούσε όλους στην σοφία και διέθετε παρρησία γνώμης και ελευθερία ψυχής. Ήταν ρωμαλέος, αγέρωχος και αγαθός στην ψυχή σ' όλες του τις πράξεις. Γι' αυτό και διακρίθηκε στις θέσεις της πολιτείας, αποκτώντας μεγάλη πολιτική δύναμη, δόξα και πλούτο. Ήταν ο πρώτος όχι μόνον για τους Έλληνες, αλλά και για πάρα πολλούς ξένους. Όσοι ήταν μαζί του, εννέα τον αριθμό, πέθαναν χωρίς να αλλάξουν γνώμη, λεβέντικα και ανδρειωμένα.''
Ο δήμιος έφερε τα κεφάλια του Νοταρά και των δικών του στο σουλτάνο κατά την ώρα του συμποσίου. Τα παρουσίασε στο αιμοβόρο θηρίο. Τα σώματα τα άφησε εκεί γυμνά και άταφα.
Μετά την σφαγή του Μεγάλου Δούκα η περιουσία του στην Κωνσταντινούπολη κατασχέθηκε από τον Σουλτάνο. Η σύζυγός του Παλαιολογίνα πουλήθηκε και πέθανε ως σκλάβα στον δρόμο για την Ανδριανούπολη.
Επιμέλεια: Ανδριώτης Νίκος (28.5.2019)
Βιβλιογραφία / Πηγές:
-''Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, πολιορκία και άλωσις Κωνσταντινουπόλεως'', G. Schlumberger, Εκδόσεις Βεργίνα, Αθήνα 1997.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου