Ο π. Αντώνιος Φραγκάκης παρουσιάζει την διδασκαλία της Αγίας μας Εκκλησίας με αφορμή το θέμα που προέκυψε με τον ομολογητή Μητροπολίτη Μόρφου κο Νεόφυτο. Γ' μέρος

Στην παρούσα ανάρτηση θα παρουσιάσουμε το τρίτο μέρος συνέντευξης του π. Αντωνίου Φραγκάκη, ιεροκήρυκος της ιεράς Μητροπόλεως Γόρτυνος και Αρκαδίας της Αρχιεπισκοπής Κρήτης.
Στην συνέντευξη θίγονται όλα τα φλέγοντα θέματα που απασχολούν ή πρέπει να απασχολούν τον σύγχρονο αγωνιζόμενο άνθρωπο εξαιρέτως δε τον αγωνιζόμενο ορθόδοξο χριστιανό. Άλλωστε αφορμή της συνέντευξης στάθηκε το ζήτημα, που προέκυψε με τον ομολογητή και αγωνιστή Μητροπολίτη Μόρφου κο Νεόφυτο.

 

  ***

 Ὑπάρχει ἕνα αἱρετικότατο ἐνδοεκκλησιαστικό μόρφωμα, πού ξεκίνησε
ἀπό τήν ἐκκοσμικευμένη καί ἐκφιλοσοφημένη ρωσική θεολογία

ΕΡΩΤΗΣΗ: Πῶς ἑρμηνεύετε τήν ἀντίθετη ἄποψη προσώπων τῆς Ἐκκλησίας, πού μιλοῦν γιά ἐλευθερία στόν προσωπικό χῶρο μέχρι ἀμνήστευσης τῆς ὁμοφυλοφιλίας;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Δεῖτε, ὑπάρχει ἕνα αἱρετικότατο ἐνδοεκκλησιαστικό μόρφωμα, πού ξεκίνησε ἀπό τήν ἐκκοσμικευμένη καί ἐκφιλοσοφημένη ρωσική θεολογία. Λέγεται περσοναλισμός. Αὐτό εἶναι ἡ πεμπτουσία καί ἡ βάση τῆς «μεταπατερικῆς θεολογίας», πού λυμαίνεται τόν ἡσυχασμό, ἤτοι τήν ἐν μετανοίᾳ ἀσκητική θεραπευτική πρακτική τῆς Ὀρθοδόξου ἐκκλησιαστικῆς παραδόσεως. Ξεκίνησε ἀπό τό σύνθημα «ἀγάπη καί ἐλευθερία», πού προωθήθηκε στήν ἐκκλησιαστική ἀγωγή, καί κατέληξε νά συνδέει τήν ἀνάγκη μέ τήν φύση καί τήν θέληση μέ τήν γνώμη ἐκείνου πού ὑποστασιάζει τήν φύση. Ἐπομένως, ὅπως π.χ. δέν εὐθύνεται κάποιος γιά τό χρῶμα τῶν ὀφθαλμῶν του, δέν εὐθύνεται καί γιά τόν σεξουαλικό προσανατολισμό του, γιατί εἶναι ἀναγκαιότητα τῆς φύσεως. Δέν τό θεωροῦν δαιμονική ὑποβολή πού γίνεται δεύτερη φύση ἀπό τήν ἀποδοχή καί τήν καλλιέργεια τῆς προαιρέσεως. Ἑπομένως ὅλα ἔπειτα ἀπλοποιοῦνται. Ἐδῶ βρίσκεται ἡ οὐσία τοῦ προβλήματος. Ὁ ἀείμνηστος μεγάλος σύγχρονος Γέροντας Ἀναστάσιος ὁ Κουδουμιανός ἔλεγε -σᾶς διαβεβαιῶ στήν ἱερωσύνη μου- γι᾽ αὐτό, «ὅτι αὐτό συνιστᾶ ἰσλαμοποίηση τῆς Ὀρθοδόξου Θεολογίας». Ἔλεγε ἀκόμη: «Αὐτοί ἰσχυρίζονται: καλά νά περνᾶμε ἐδῶ μέ τήν ἀπόλαυση τῶν ἡδονῶν, καλά καί στήν οὐράνια Βασιλεία, λόγῳ τῆς ἰδεολογικής ἀποδοχῆς τῆς πίστεως». Ἔχουμε δηλαδή μία ἰδεοληψία χωρίς θεραπευτικό ἀντίκρυσμα στήν ζωή τῶν ἀνθρώπων. Ὅταν μιλᾶνε γιά ἀγάπη, δέν τό κάνουν μέσα ἀπό τήν προοπτική τῆς καθάρσεως ἀπό τά πάθη, ὥστε νά εἶναι ἐξωτερίκευση μετοχῆς στήν ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ πού εἶναι Ἀγάπη, ἀλλά μέσα ἀπό τήν ἰδεολογική κατοχύρωση τῶν παθῶν τους, ὁπότε τρομάζεις μπροστά στόν ἐμπαθέστατο τρόπο πού κατοχυρώνουν αὐτή τή θεωρία, εἰρωνεύονται, ἀπειλοῦν, φωνασκοῦν, συκοφαντοῦν κ.λπ. ὅποιον τούς ἀμφισβητήσει. Δέν εἶναι καρπός πνευματικῆς ζύμωσης, ἀλλά ἔκφραση ἰδεοληψίας, εἶναι ἀγαπισμός. Καί ὁ κάθε –ισμός ἔχει φανατισμό, γιατί αἰσθητοποιεῖ ἄρρωστο ψυχισμό.

π.Αντώνιος Φραγκάκης

ΕΡΩΤΗΣΗ: Τί εἶναι φανατισμός;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Εἶναι ἀρρώστεια ψυχική, ὅπως καί ἄν ἐκδηλώνεται. Εἴτε ὡς ἰδεολογικός φανατισμός, εἴτε ὡς πολιτικός, εἴτε ὡς θρησκευτικός κ.λπ. Εἶναι ἡ ἀπουσία βιώματος, πού ἀντικαθίσταται ἀπό πεισμώδη ἐπίδειξη πνεύματος. Ὁ φανατισμός δέν εἶναι δύναμη ἀλλά ἀδυναμία, ὅπως ὁ σπασμός. Ἄλλο ζωηράδα τοῦ σώματος καί ἄλλο σπασμωδικότητα. Τό πρῶτο μαρτυρεῖ ὑγεία, τό δεύτερο ἐπικίνδυνη σωματική ἀγκύλωση. Ὁ φανατικός προβάλλει καί πολεμᾶ στούς ἄλλους καταστάσεις, πού ὑποφώσκουν μέσα του καί δέν τολμᾶ νά τίς ἀντιμετωπίσει συνειδητά. Γιά νά κατευνάσει τόν ἐσωτερικό ἔλεγχο προβάλλει μέ βίαιο τρόπο τήν δική του παθολογία καί ἐπιμένει μέ κάθε κόστος νά πείσει τούς ἄλλους νά τήν ἀποδεχθοῦν. Ἤ μπορεῖ καί νά ἀσχολεῖται σχολαστικά μέ τήν ζωή τῶν ἄλλων, γιά νά συγκαλύψει δικές του καταστάσεις πού τόν καθιστοῦν ἐσωτερικά ἀνασφαλῆ. Π.χ. λέει μέ τόν τρόπο του: «Κοιτάξτε τί κάνουν οἱ ἄλλοι γιά νά μήν ἀνακαλύψετε τί κάνω ἐγώ». Π.χ. Πνευματικοί, πού ἀμνηστεύουν μέ ἐμπαθή τρόπο τά πάθη καί τίς ἁμαρτίες, ἀλλά καί ἐκεῖνοι πού ἀσκοῦν καταναγκαστικές πιέσεις τάχα γιά διόρθωση καί βάζουν ἐξουθενωτικά ἐπιτίμια, στήν πραγματικότητα ξεκινοῦν ἀπό τήν ἴδια ψυχολογική ἀφετηρία ,ἀλλά τό ἐκφράζουν διαφορετικά. Ὁ ἕνας ἀμοραλιστικά, ὁ ἄλλος ὑποκριτικά. Ὁ σίγουρος γιά τά πιστεύω του, ἔχει τό θάρρος τῆς γνώμης του, προσπαθεῖ νά ἐμπνεύσει καί ὄχι νά ὑποτάξει. Ἐδῶ ἰσχύει τό τοῦ Ἀδαμαντίου Κοραῆ, μέ τόν ὁποῖο στά ἄλλα διαφωνῶ ὁριζοντίως καί καθέτως: «Οὔτε τύραννοι τῶν χυδαίων οὔτε δοῦλοι τῆς χυδαιότητος αὐτῶν».

Ὁ ἀληθινός ζηλωτής εἶναι ἐκεῖνος πού μπορεῖ νά κυβερνᾶ τά πάθη του
καί ὄχι αὐτός πού ἄγεται καί φέρεται ἀπ’ αὐτά.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Ὁ ζηλωτισμός τί εἶναι; Μορφή φανατισμοῦ;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Κάποτε ναί. Ὁ ἀληθινός ζηλωτής εἶναι ἐκεῖνος πού μπορεῖ νά κυβερνᾶ τά πάθη του καί ὄχι αὐτός πού ἄγεται καί φέρεται ἀπ’ αὐτά. Αὐτός πού εἶναι ἄγγελος μέ σῶμα καί ἄνθρωπος χωρίς σάρκα, δηλαδή χωρίς τό σαρκικό φρόνημα. Ὁ ἀληθινός ζῆλος εἶναι αὐτός πού συνδέεται μέ τήν πνευματική ζωή καί τόν ἐσωτερικό ἀγῶνα πού κάνει ὁ ἄνθρωπος γιά νά καθαρθεῖ ἀπό τά πάθη, νά συναντήσει τόν Θεό καί νά ἀποκτήσει κοινωνία μαζί Του. Ὑπῆρχαν παλαιοί καί νέοι ζηλωτές, ὅπως π.χ. ὁ οὐρανομήκης ἐπίσκοπος Φλωρίνης Αὐγουστῖνος Καντιώτης, πού ἐπειδή ἦταν καθαροί, διακατέχονταν ἀπό τόν ἀσυγκράτητο πόθο νά γκρεμίσουν ὃλα τά κάστρα τῆς ἁμαρτίας καί νά μεταδώσουν τήν δική τους Χριστοζωή. Τούς μετανοοῦντας ὅμως ἁμαρτωλούς τούς συνέτριβαν σωτήρια χωρίς νά τούς ἐξουθενώνουν, ἀλλά στήριζαν μετά δακρύων τήν πνευματική τους μετάλλαξη. Ἔλεγε ὁ ὅσιος Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης ὅτι ὁ π. Αὐγουστῖνος ἦταν καθαρό πετρέλαιο, κηροζίνη, γι’ αὐτό ἀπογείωνε ψυχές σάν ἀεροπλάνο. Φίλτραρε τόν ζῆλο στά διυλιστήρια τῆς ἄσκησης καί εἶχε ὑψοποιό ἀποτέλεσμα. Ὅσοι ἔχουν «μαῦρο» πετρέλαιο, νά ἀγωνίζονται νά τό καθαρίσουν καί ἀνάλογα νά προσαρμόσουν τόν ζῆλο τους. Διαφορετικά, ἔχουμε φανατισμό, ὅπως τῶν ὀργανώσεων ἀνθρωποκεντρικοῦ χαρακτῆρα, πού δημιουργοῦν ἱδεοληπτικές ἐμμονές καί κλῖμα πόλωσης, γιά νά δημιουργοῦν καί νά διατηροῦν ὀπαδούς. Ὁ ζηλωτής θέλγεται νά κρατᾶ ἀναμμένη τήν λαμπάδα τῆς Ἀναστάσεως καί νά πυρσεύει ψυχές. Ὁ φανατικός κρατᾶ σβημμένα κάρβουνα καί μουτζουρώνει πρόσωπα καί συνειδήσεις.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Ξέρω ἀπό ὁμιλίες σας πού ἀκοῦμε ὅτι ἐπαινεῖτε πολύ τόν γάμο. Τον θεωρεῖτε ἅγιο καί τρόπο σωτηρίας. Συγγνώμη πού θά ρωτήσω, μετανιώσατε πού γίνατε ἄγαμος;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Καθόλου! Χίλιες φορές ἄν πέθαινα καί ξαναζοῦσα, πάλι τόν ἴδιο δρόμο θά ἀκολουθοῦσα. Ἔχει μεγάλη πνευματική γλύκα ἡ ἐν Χριστῷ ἀγαμία. Αὐτό ὅμως δέν σημαίνει ὅτι ἀπορρίπτω τόν ἄλλο τρόπο ζωῆς πού εὐλόγησε ὁ Θεός. Προέχει κατά τι ἡ παρθενία, ὅπως λέγουν οἱ Ἀπόστολοι καί οἱ Πατέρες, ἀλλά ὁ τίμιος γάμος εἶναι τό γενεσιουργό αἴτιο τοῦ ἄνθους τῆς ἀγνείας καί κατά τήν Παύλεια ἐπισήμανση ἀποτελεί μυστήριο μέγα καί ὁ παράλληλος δρόμος τῆς σωστῆς μοναχικῆς ζωῆς ὅταν ἐμπεριέχει τήν θεόσδοτη προοπτική τῆς ἀποστολῆς του, δηλαδή νά ὁδηγησει τόν ἄνθρωπο στή θέωση. Ὅταν δεῖτε ἄγαμο νά μέμφεται τό γάμο, ἔχει προβληματική ἀγαμία. Τό ἴδιο καί ὅταν ἕνας ἔγγαμος στρέφεται ἐνάντια τῆς παρθενικῆς ζωῆς. Οἱ περισσότεροι φίλοι μου εἶναι ἔγγαμοι Ἱερεῖς. Ὑποκλίνομαι καί ἀποκαλύπτομαι μπροστά στήν ἀρετή καί τήν ἀκτινοβολία τους. Ἔχει καί ἡ Μητρόπολή μας τέτοιους ἁγίους ἐγγάμους κληρικούς. Καί εἶναι νέοι οἱ περισσότεροι στήν ἡλικία. Μέ ἐλέγχουν μέ τή ζωή τους τά πνευματικά μου παιδιά. Ἔγγαμοι νέοι ὅλοι τους. Εἶμαι ὁ ὕστατος, τελευταῖος ἀπ’ αὐτούς. Τό λέγω ὡς κατενώπιον Θεοῦ. Θά δοῦμε πολλές ἐκπλήξεις στόν παράδεισο.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Γιατί ἀφοῦ ὁ γάμος εἶναι τόσο ἅγιος, χρειάζονται καθαρτικές εὐχές οἱ γυναῖκες τήν πρώτη ἡμέρα τοῦ τοκετοῦ, ὁ σαραντισμός, νά ἐγκρατεύονται τά ζευγάρια τίς ἅγιες ἡμέρες κτλ;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Πολύ ὡραία ἐρώτηση αὐτή. Πάνω στό θέμα αὐτό ἔχω ἀκούσει πολλές χονδροειδεῖς βλακεῖες καί ἀπό εὐσεβιστές καί ἀπό «θεολογοῦντες» ἀγαπολόγους. Βέβαια δέν μπορεῖ κανείς νά ἀπαντᾶ σέ ὅλα. Τούς δίνει ἀξία. Ὁ ἅγιος καί θεοειδέστατος νοῦς καί τῶν ἁγίων πατέρων ἰσοστάσιος Γέροντας πατήρ Ἐπιφάνιος Θεοδωρόπουλος ἔλεγε χαριεντιζόμενος γιά τήν προχειρότητα μέ τήν ὁποία ἀντιμετωπίζουν κάποιοι ρηχοί καί πεφυσιωμένοι μεγάλα θεολογικά θέματα: «καί ἄν ἀκόμη ὅλος ὁ οὐρανός ἦταν χαρτί καί ὅλη ἡ θάλασσα μελάνι καί ὅλοι οἱ κορμοί τῶν δένδρων ἀπάρτιζαν ἕνα τεράστιο κονδυλοφόρο, δέν θά ἀρκοῦσαν γιά νά γράψουμε καί νά ἀναιρέσουμε τίς «θεολογικές» βλακεῖες πού διατυπώνουν οἱ στοχαστές γύρω ἀπό τά ἱερά καί τά ὅσια».

Γιά νά γίνουμε μέλη τῆς Θείας Βασιλείας, ὅλοι ἀνεξαιρέτως πρέπει νά ὑπερβοῦμε τή σάρκα. Οἱ μοναχοί ἀγωνίζονται σέ αὐτή τήν προοπτική μέ τήν ἀπόλυτη παρθενία. Οἱ ἔγγαμοι μέ τήν σωφροσύνη.

Γράφει λοιπόν ἐπ’ αὐτοῦ ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ὅτι τό γενετήσιο ἔνστικτο δέν εἶναι προηγούμενο θέλημα τοῦ Θεοῦ ἀλλά ἑπόμενο. Δέν εἶναι δηλαδή ἀρχική χορηγία τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο ἀλλά ἀποτέλεσμα τῆς παρακοῆς. Ὅπως λειτουργεῖ σήμερα μέσα στόν εὐλογημένο γάμο γίνεται θεραπευτικό μέσο, φάρμακο, καί ὄχι αἰώνιο γνώρισμα καί συστατικό τοῦ ἀνθρώπου. Ὅλοι οἱ Πατέρες λέγουν ὅτι: «ἐν παραδείσῳ ἡ παρθενία ἐπολιτεύετο». Γι’ αὐτό καί ὁ νέος Ἀδάμ, ὁ Χριστός, ὅπως καί ὁ πρῶτος Ἀδάμ, δέν γεννήθηκε ἀπό σπέρμα ἀνδρός, ἀλλά συνελήφθη ἐκ Πνεύματος Ἁγίου ἀσπόρως καί ἄνευ μεσολαβήσεως ἀνδρός, καί ἔμεινε διά βίου παρθένος, γιά νά ἀνοίξει τόν νέο αἰῶνα τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Σ’ αὐτόν τόν αἰῶνα τά πρωτεῖα δέν θά τά ἔχει ὁ γάμος, ἀλλά ἡ παρθενία, χωρίς βέβαια νά παραγνωρίζεται ὁ θεραπευτικός καί θετικός χαρακτῆρας τοῦ γάμου γιά τούς ἀσθενεῖς στό λογισμό καί τούς ἀδυνάτους στή σάρκα. Ἑπομένως, γιά νά γίνουμε μέλη τῆς Θείας Βασιλείας, ὅλοι ἀνεξαιρέτως πρέπει νά ὑπερβοῦμε τή σάρκα. Οἱ μοναχοί ἀγωνίζονται σέ αὐτή τήν προοπτική μέ τήν ἀπόλυτη παρθενία. Οἱ ἔγγαμοι μέ τήν σωφροσύνη. Δηλαδή, δέν παντρεύονται γιά νά ἀφεθοῦν στήν ὁρμή καί στήν δύναμη τῆς σάρκας καί νά γίνουν ὑπέρ-κτηνώδεις, ἀλλά γιά νά χαλιναγωγήσουν μέ ἐγκράτεια, πειθαρχία, καί φυσικό προσανατολισμό τή σάρκα, ἐντάσσοντας τή λειτουργία της στούς σκοπούς γιά τούς ὁποίους τήν ἀποδέχτηκε στόν γάμο ὁ Θεός. Ὁ γάμος δηλαδή δέν εἶναι ἀνεξέλεγκτη καί ἀπειθάρχητη μορφή ζωῆς. Εἶναι ὁ τρόπος θεραπείας τοῦ σαρκικοῦ ἐνστίκτου μέ προοπτική ὑπερβάσεως. Ὅταν ἐπανέλθει ἡ ἡδονή ἀπό τήν σάρκα στό νοῦ καί ἐπιτευχθεῖ μεταξύ τῶν δύο ἡ πλήρης πνευματική συζυγία τότε ὁ γάμος ὁλοκλήρωσε τόν σκοπό του. Ὅσο ὅμως λειτουργεῖ ἡ ἐμπαθής μεταπτωτική ἡδονή στήν ἁγία κατά τά ἄλλα συνύπαρξη τῶν εὐλογημένων ζευγαριῶν, αὐτή ἡ μεταπτωτική λειτουργία χρήζει καθάρσεως. Γι’ αὐτό γράφει ὁ προφητάναξ Δαβίδ χωρίς νά εἶναι καρπός παρανόμου συλλήψεως: «ἐν ἀνομίαις συνελήφθην καί ἐν ἁμαρτίαις ἐκίσσησέ με ἡ μήτηρ μου». Αὐτά τά ἀναλύει διεξοδικῶς ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς σέ ὁμιλίες του, εἰδικά στό Γενέσιο τῆς Θεοτόκου καί στή Γέννηση τοῦ Χριστοῦ.

Θά ἀναφέρω δύο χωρία του πού ἐνθυμοῦμαι: «Ὡς γάρ ἡ ἐπί παιδοποιίᾳ κατά τούς νομικούς τῶν γάμων ἡδονή Θεῖον Θεοῦ δῶρον, ἥκιστ’ ἄν κληθείη, σαρκικόν γάρ καί φύσεως, ἀλλ’ οὐ Χάριτος δῶρον, καίτοι τήν φύσιν ὁ Θεός ἐποίησεν. Οὕτω καί ἡ παρά τῆς ἔξω παιδείας γνῶσις, εἰ καί καλῶς τις ταύτῃ χρῷτο, φύσεώς ἐστιν, ἀλλ᾽ οὐ Χάριτος τό δόμα». Λέει καί τό ἄλλο: «Ἡ γάρ τῆς σαρκός ἐπανάστασις ἀκούσιος οὖσα καί ἀντιστρατευομένη φανερῶς τῷ νόμῳ τοῦ νοός, εἰ καί παρά τῶν σωφρονούντων βίᾳ δουλαγωγεῖται καί πρός παιδοποιίαν μόνον ἀνίεται, ἀλλά τήν ἀπ’ ἀρχῆς ἐπάγεται καταδίκην, φθορά οὖσα τε καί λεγομένη καί πρός φθοράν πάντως γεννῶσα καί τοῦ μή συνειδότος τήν τιμήν, ἥν ἠμῶν ἡ φύσις ἔλαχε παρά Θεοῦ, ἀλλά τοῖς κτήνεσιν ὁμοιωθέντος, ἐμπαθής ὑπάρχουσα κίνησις». Στό βάθος βάθος λοιπόν ὅ,τι εἶναι μεταπτωτικό, ὅσο καί ἄν τό ἐπικύρωσε ὁ Θεός στήν ἔγγαμη ζωή, χρήζει καθάρσεως διά τό εἶναι «ἐμπαθής κίνησις».

Θυμήθηκα καί κάτι ἄλλο ἀπό τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ: «ἡ γάρ τῆς σαρκός πρός γένεσιν κίνησις, ἀνυποτάκτως ἔχουσα πρός τόν ἡγεμονεύειν ἐν ἠμῖν παρά Θεοῦ τεταγμένον νοῦν, οὐκ ἐκτός παντάπασιν ἁμαρτίας ἐστι. Διό καί Δαβίδ ἔλεγε: ‘‘ἐν ἀνομίαις συνελήφθην καί ἐν ἁμαρτίαις ἐκίσσησέ με ἡ μήτηρ μου’’». Ἀπό τήν ὁμιλία του στόν Εὐαγγελισμό τῆς Θεοτόκου εἶναι αὐτό. Ἄς τό μεταφράσω: «ἡ κίνηση τῆς σαρκός γιά γέννηση ἀφοῦ μένει ἀνυπότακτη πρός τόν νοῦ πού εἶναι ταγμένος νά ἡγεμονεύει τῶν λειτουργιῶν μας, δέν βρίσκεται ἐντελῶς ἔξω ἀπό τήν ἁμαρτία. Γι’ αὐτό καί ὁ Δαβίδ ἔλεγε (ἄν καί δέν ἦταν καρπός παρανόμου συλλήψεως): «μέ ἀνομίες συνελήφθηκα καί μέ ἁμαρτίες μέ κυοφόρησε ἡ μητέρα μου».