Εις μνημόσυνον αιώνιον Ευαγγελία Κλέττα (1931-2022)

Έφυγε την Τετάρτη το βράδυ, 25 Μαΐου 2022 η κα Ευαγγελία Κλέττα, πνευματικό τέκνο του π. Μάρκου Μανώλη και πνευματική μας μητέρα και αδελφή.

Γεννήθηκε τον Μάρτιο του 1931 στην Κάρπαθο. Έζησε εκεί τα πρώτα παιδικά της χρόνια όπου και βίωσε την παράδοση και ευσέβεια των νησιωτών. Μικρό κορίτσι ήλθαν με την οικογένειά της στην Αθήνα. Εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Κηφισιάς. ‘’Κορίτσι της κατοχής’’ όπως συνήθιζε να λέει. Ο πατέρας της έκοβε -κρυφά από τους Γερμανούς- ξύλα από την Πεντέλη και τα μετέφεραν προς πώληση στην Λεωφόρο Αλεξάνδρας. Όλος αυτός ο δρόμος με τα πόδια! Πολλές φορές σήκωνε και η ίδια το καρότσι όπως μου έλεγε.

Μια φορά καθώς κατέβηκαν από την Πεντέλη τούς σταμάτησαν οι Γερμανοί αιφνιδιάζοντάς τους. Ο πατέρας της τρομοκρατήθηκε, υπήρχε απαγόρευση μετακινήσεων. Εκείνη δεν τα έχασε. Στεκόταν δίπλα στο καρότσι. Τελικά με την βοήθεια του Θεού, όπως πάντα έλεγε, συνέβη ο αξιωματικός να είναι Αυστριακός και επιεικής οπότε και τους άφησε να προχωρήσουν. Μάλιστα της έδωσε και μια πρόκα για να στηρίξει τον τροχό του καροτσιού που είχε βγει από την θέση του. Λίγη ώρα πριν οι Γερμανοί είχαν συλλάβει πολλούς που έκαναν την ίδια δουλειά για να επιβιώσουν. Δύσκολα χρόνια.

Είδε με τα μάτια της να πουλάει οικογένεια 10 στρέμματα γης στην Κηφισιά για 2 τσουβάλια αλεύρι. Το έλεγε με πόνο. Οι άνθρωποι ξεπουλιόντουσαν για να ζήσουν. Στην Πεντέλη μάζευαν βελανίδια και με βούτυρο από την αμερικανική βοήθεια έφτιαχναν βελανιδόπιτα. Μου έλεγε: ‘’τρώγεται το βελανίδι;’’. Το χτυπούσαν στο γουδί να μαλακώσει. Δεν γινόταν αλλιώς.

Ευαγγελία Κλέττα (+25.5.2022)

Μεγάλωσε. Έγινε κοπέλα πανέμορφη. Πολλοί την ήθελαν στην γειτονιά της. Εκείνη δεν έκανε εκπτώσεις στην Πίστη της και στο ήθος της. Την έβλεπες και έλαμπε. Γαλανά μάτια, φωτεινό πρόσωπο, ξανθά μαλλιά. Κάποιος τους επισκέφτηκε στο σπίτι τους. Μίλησε με τον πατέρα της. Της έφερε γλυκά και λουλούδια. Λίγες ημέρες μετά τόλμησε να λέει στην γειτονιά πως είχε την Κλέττα φιλενάδα. Η ίδια τύλιξε τα γλυκά και τα λουλούδια και του τα έδωσε πακέτο πίσω. Δεν τα σήκωνε αυτά η κα Ευαγγελία. Γι’ αυτό και έλαμπε με την χάρη και αγνότητά της.

Οι γονείς της είχαν δικαιώματα εξαγωγής μαρμάρου σε ένα μέρος του Πεντελικού όρους. Είχαν νταμάρι όπως έλεγε. Πολλές φορές βοηθούσε και η ίδια.

Παντρεύτηκε τον κο Παναγιώτη. Στάθηκε σύζυγος, κολώνα του σπιτιού.

Την εποχή που ήλθαν στην Αθήνα άρχισε να μαθαίνει ραπτική. Ήταν άριστη μαθήτρια. Σεμνυνόταν να μιλάει για την δασκάλα της στην ραπτική. Νέα κοπέλα, κατέβαινε στην Αθήνα για το μάθημά της. Δεν ήξερε άλλη πόρτα πέραν της σχολής της και του σπιτιού της. Και βέβαια της εκκλησίας που ποτέ δεν παρέλειπε τις Κυριακές. Η δασκάλα της στην σχολή ραπτικής την είχε πρωτομαθήτρια. Αρίστευσε.

Με αυτό το βελόνι, όπως έλεγε, στήριξε τους γονείς της, κατόπιν την οικογένειά της και έχτισε το σπιτικό της. Έραψε πολλές κυρίες της Κηφισιάς οι οποίες και την εκτιμούσαν για την δουλειά και τον επαγγελματισμό της. Ήταν σχολαστική στην δουλειά της, προσεχτική και απαιτητική από τον εαυτό της. Έραψε όμως και πολλούς που είχαν ανάγκη αφιλοκερδώς. Μέχρι τέλους της ζωής της καλούσε όποιον είχε ανάγκη να του ράψει κάτι, να γαζώσει, να μπαλώσει. Εξαιρετική εργασία έκανε ειδικά με άμφια ή ιερατικά ενδύματα. Τα διόρθωνε και τα καλλώπιζε.

Κάπου στα μέσα της δεκαετίας του ’50 συνέβη το εξής περιστατικό: είχε πάει στην Κάρπαθο για να δει τους συγγενείς της. Εκεί σε ένα τοπικό πανηγύρι μετά την εκκλησιαστική ακολουθία τραγούδησε τα παραδοσιακά Καρπαθιώτικα. Χωρίς να το γνωρίζει, κάποιος την ηχογράφησε. Λίγο μετά στην Αθήνα θα την καλέσει σε συνεργασία μεγάλη δισκογραφική εταιρεία. Χωρίς να ξέρει πολλά από αυτά πήγε στο στούντιο. Έκανε μια μικρή ηχογράφηση αλλά δεν της άρεσαν τα πρόσωπα και τα μέρη αυτά. Της πρότειναν επί τόπου συμβόλαιο. Ένα μεγάλο ποσό για την εποχή εκείνη. Το απέρριψε αμέσως, χωρίς να περιμένει να το συζητήσει με τους γονείς της. Η Ευαγγελία Κλέττα είχε ως πρώτη προτεραιότητα τον Χριστό και την Πίστη της. Δεν έκανε εκπτώσεις σε αυτά.

Είχε επί χρόνια πνευματικό τον μητροπολίτη Άρτης Ιγνάτιο τον Γ’ (Τσίγκρη) ο οποίος και ποίμανε την μητρόπολη Άρτης από το 1958 έως το 1988. Ο σεβασμιότατος Άρτης κος Ιγνάτιος είχε υπηρετήσει ως πρεσβύτερος και αρχιμανδρίτης στην Μητρόπολη, τότε Αττικής, οπότε είχε πνευματικά του τέκνα και στην Κηφισιά. Κατόπιν ερχόταν ως πνευματικός και εξομολογούσε. Σεμνυνόταν γι’ αυτόν η κα Ευαγγελία και επαινούσε την ακρίβειά του. ‘’Κάποια φορά, έλεγε, πήγα στην οικία της αδελφής του για να εξομολογηθώ. Ωστόσο, ο σεβασμιότατος αν και πρεσβύτερος στην ηλικία της ζήτησε να επανέλθει λίγο αργότερα διότι δεν ήταν στο σπίτι η αδελφή του’’. Τα πρόσεχαν αυτά τότε πολύ. Δεν υπήρχαν εκπτώσεις. Ούτε κατά διάνοια.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1980 κάνει πνευματικός της τον π. Μάρκο Μανώλη. Τον γνωστό μας παπά Μάρκο, προϊστάμενο του ιερού ναού Αγίου Γεωργίου Διονύσου και πνευματικό προϊστάμενο του Ορθοδόξου Τύπου. Είχε καμάρι που είχε τέτοιον πνευματικό και το έλεγε. Παρότρυνε και άλλα πνευματικά τέκνα του π. Μάρκου να μετέχουν στις διακονίες και στα έργα αγάπης για να αναπαύουν τον άγιο πνευματικό που μοχθούσε ολημερίς και ολοβραδύς για την Αγία μας Εκκλησία. Με την ευχή του παπά Μάρκου έφτιαχνε ‘’περικαλλέστατα’’, όπως έλεγε πρόσφορα. Συμπλήρωνε: ‘’δεν είμαι εγώ που τα κάνω, αλλά η ευχή του πνευματικού’’. Πολλοί ναοί της Κηφισιάς και όχι μόνον λειτουργούσαν με τα πρόσφορά της. Ζητούσε από νεότερους να τα διανέμουν. Πάντα είχε ένα χαρτάκι με τα ονόματα υπέρ υγείας και αναπαύσεως και έγραφε τους –κατά καιρούς- έχοντας ανάγκη.

Ήταν αυστηρή και απαιτητική προς τα νεότερα πνευματικά της αδέλφια. Τα πρόσφορα έπρεπε να πάνε στους ναούς, η εφημερίδα του Ορθοδόξου Τύπου να διανεμηθεί. Δεν έκανε πίσω έστω κι αν πολλές φορές της λέγαμε: ‘’δεν μπορούμε, έχουμε δουλειές’’. Αυτή κινούσε γη και ουρανό και έβρισκε λύση και η διακονία γινόταν. Είχε ζήλο αλλά με επίγνωση και διάκριση αν και κάποιες φορές γινόταν φορτική και πιεστική. Η δουλειά έπρεπε να γίνει. Τα πρόσφορά της ταξίδεψαν στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων και σε πολλές μητροπόλεις της Ελλάδος. Τα προσκυνήματα της ενορίας του Αγίου Γεωργίου ή του ‘’Ορθοδόξου Τύπου’’ συνοδεύονταν πάντα με πρόσφορα της κας Ευαγγελίας Κλέττα. Στον Πανάγιο Τάφο, στην Μονή Αγίας Αικατερίνης του Σινά, στον Άγιο Γεώργιο στην Ραϊθώ και αλλού ο παπά Μάρκος λειτούργησε με πρόσφορα της κας Ευαγγελίας. Όποια ανάγκη υπήρχε σε κάποιο ιερατικό κάλυμμά, κέντημα ή άλλο τι η κα Ευαγγελία έσπευδε να ανταποκριθεί. Χωρίς πολλά λόγια, χωρίς να ξέρουν οι άλλοι τίποτε. Γι’ αυτό και ο πνευματικός της που αγάπησε και τίμησε, ο παπά Μάρκος, έλεγε: ‘’η κα Ευαγγελία είναι της αμέσου δράσεως’’.

Η άλλη της αγάπη ο ‘’Ορθόδοξος Τύπος’’. Τα τελευταία χρόνια και όσο οδηγούσε εκκλησιαζόταν στον Άγιο Νεκτάριο του ιδρύματος της Π.Ο.Ε. Χαιρόταν να βλέπει τους συνεργάτες της εφημερίδας του Ορθοδόξου Τύπου, να δίνει τις συμβουλές της για περισσότερο αγώνα, να παροτρύνει τους διακονούντες αλλά και να πρωτοστατεί στην διαφήμιση και διανομή της εφημερίδος. Με το μικρό της αμάξι έκανε διαδρομές για να βρίσκεται το Σαββάτο και την Κυριακή η εφημερίδα σε κοντινούς ιερούς ναούς. Είχε ζήλο και ήταν άφοβη. Πολλές φορές μετά την Κυριακάτικη θεία λειτουργία μοίραζε η ίδια την εφημερίδα παροτρύνοντας τους πιστούς να την διαβάσουν.

Αγαπούσε πολύ την πατρίδα της. Η Ελλάδα και ο πνευματικός και οικονομικός μαρασμός της την πονούσαν πολύ. Άλλωστε είπαμε ήταν παιδί της Κατοχής και είχε ζήσει, όπως μου έλεγε, τα παλληκάρια του ’40 να φεύγουν με χαρά και λεβεντιά για το μέτωπο. Θλιβόταν για την κατάντια της πατρίδος μας και της νεολαίας μας. Δεν απελπιζόταν όμως. Έκανε τον πόνο και την θλίψη της προσευχή. Με καθαρή εξομολόγηση και με την ευλογία του πνευματικού της έκανε νηστείες και ώρες κομποσκοίνι τα βράδια ακόμη και ξαπλωμένη αφού υπέφερε από έντονους πόνους στα πόδια. Πονούσε για τη νεολαία μας. Την έθλιβε η διάχυτη σαρκικότητα, η γύμνια στο ντύσιμο και το πώς αύριο αυτές οι κοπέλες και αυτοί οι νέοι θα γίνουν σωστοί πατεράδες και μητέρες. Στάθηκε παράδειγμα στα νεότερα πνευματικά τέκνα του παπά Μάρκου. Έλεγε: ‘’εφόσον είσαι κοντά στον Χριστό, στον πνευματικό, εξομολογείσαι, κοινωνάς, θα δώσει ο Θεός, έστω κι αν αργήσει. Δεν θα σε αφήσει’’.

Έκανε επί χρόνια προσευχή για τον σύζυγό της ο οποίος δεν ήταν κοντά στην εκκλησία μας. Χρόνια προσευχή και διακονίες με την ευχή και καθοδήγηση του π. Μάρκου. Ο παπά Μάρκος της είχε προείπει ότι θα εισακουστεί η προσευχή της. Τρις ημέρες πριν την κοίμηση του συζύγου της και όντας βαρυά άρρωστος η καλή αλλοίωση ήλθε με την Χάρη του Θεού. Συγχωρεθήκανε, αγκαλιαστήκανε και την ευχαρίστησε για όλα, τον ‘’θησαυρό του σπιτιού της’’, όπως είπε ο σύζυγός της. Συνεχή η προσευχή της και για τον μονάκριβο υιό της. Ο παπά Μάρκος, χρόνια πριν της είχε προείπει ότι και γι’ αυτόν θα εισακουστούν οι προσευχές της. Και όντως. Ο υιός της αξιώθηκε να καλονυμφευθεί και να αποχτήσει σύντομα και γιο. Το εγγόνι της Ευαγγελίας Κλέττας το οποίο χάρηκε.

Η προσευχή της όμως δεν περιοριζόταν στην οικογένειά της. Αγαπούσε να προσεύχεται και να συμβουλεύει τα νεότερα πνευματικά της αδέλφια. Τα αναλάμβανε στην προσευχή της και τα ενίσχυε στις θλίψεις του βίου και τα στερέωνε να αποφεύγουν κοσμικότητες, ηδονές και εύκολη ζωή. Το βράδυ μετά τις διακονίες έπιανε, όπως είπαμε το κομποσκοίνι. Με αυτό απευθυνόταν στον Κύριο για όλες τις δυσκολίες και τα πρόσωπα.

Δεν ξέρω αλλά νομίζω πως με την κοίμηση της Ευαγγελίας Κλέττας και των ευσεβών συγχρόνων της, που έζησαν Κατοχή και δυσκολίες κλείνει μια εποχή και αυτό που φοβάμαι ότι ‘’έσπασε το καλούπι’’ που έβγαλε αυτούς τους ανθρώπους. Άφησε ισχυρό στίγμα και παράδειγμα. Μας ελέγχει στην πορεία μας. Πιστεύω πως και από εκεί ψηλά, δίπλα στον Κύριο και στους αγίους πνευματικούς της θα μας συντροφεύει στις δύσκολες στιγμές. Δεν θα μας αφήσει. Γιατί πόνεσε και πονούσε: τον παραστρατημένο άνθρωπο, την πατρίδα μας, την Εκκλησία μας.

Καλή αντάμωση εις την χώρα των Ζώντων κα Ευαγγελία Κλέττα.

α.α.κ.