Το Αϊβαλί ρήμαξε. Απομείνανε στην πολιτεία λιγοστοί άνθρωποι, ο Μητροπολίτης Γρηγόριος, ο πρωτοσύγκελος Αρσένιος, οι παπάδες, τα ορφανά κ' οι γέροι στο ορφανοτροφείο και στο Γηροκομείο, κι όσοι χρειαζόντανε για να δουλεύουν στις μηχανές, που βγάζανε τα λάδια και τα σαπούνια, για να τρώνε και να πλύνουνται οι άπλυτοι και βρώμικοι στην ψυχή και στο σώμα. Τότε έγραψε ο Δεσπότης το παρακάτω πρακτικό, που καταχωρήθηκε στον κώδικα της Δημογεροντίας:
''Τετέλεσται! Το έργον της καταστροφής επετελέσθη! Εν τη φορά των μεγάλων ανατροπών, απωλέσθησαν και αι ζωτικαί και ακμαίαι υλικαί και ηθικαί δυνάμεις της περιλάμπρου πόλεως των Κυδωνιών. Το ζοφερόν σκότος της ερημώσεως, της προελθούσης εκ του μετοικισμού και της διασποράς των τέκνων αυτής, ήπλωσε τας ειδεχθείς αυτού πτέρυγας και εξήλειψε τα ρόδα της δροσερής μορφής της Αιολίδος παρθένου και την παρουσίασε νεκράν προ των οφθαλμών, του έκπληκτου παρατηρητού. Αλλ' όχι! Η απαράμιλλος εις κάλος και ζωτικότητα Αιολίς παρθένος, δεν αποθνήσκει. Υπό το στήθος αυτής ευρίσκονται πνεύμονες, τους οποίους δεν θα κατορθώσει να καταστρέψει η οδύνη και καρδία, γνωριζομένη εκ των ευγενών παλμών της. Δεν θα παρέλθει πολύς χρόνος και το κάλλος, όπερ διεσώθη και εν τη πρώτη καταστροφή, θέλει περιβάλλει ως στέφανος αφθίτου δόξης το αγνόν μετωπό της, το οποίο δεν ηδυνήθησαν να ωχράνωσιν οι εμπτυσμοί, τα ραπίσματα και ο ακάνθινος στέφανος.
Τετέλεσται! Η ιστορικωτάτη πόλις μας ετάφη ως νεκρά. Και ήδη, αναχωρούντες σήμερον και ημείς, μετά των τεσσαράκοντα πέντε ορφανών του Ορφανοτροφείου και τριάκοντα γερόντων του Γηροκομείου, ίνα φάγωμεν μετά του ποιμνίου ημών το πικρόν του μετοικισμού και του πλάνητος βίου άρτον, τίθεμεν επί του τάφου αυτής την παγεράν της καταστροφής πλάκα, επ' ελπίδι λίαν προσεχούς Αναστάσεως, καθ' ήν τα τέκνα αυτής, δοκιμασθέντα και καθαρθέντα, ως χρυσός εν χωνευτηρίω θα επανέλθωσιν απηλλαγμένα πλέον ανθρωπίνων ταπεινών παθών, ίνα άρωσι τον λίθον, εμφυσήσωσι την ζωήν εις την νεκροφανή μάρτυρα πόλιν και συνεχίσωσι τα μεγάλα έργα της αδελφοσύνης, της φιλανθρωπίας, της εκπαιδεύσεως και πάσης άλλης υλικής και ηθικής προόδου.
Αι κλείδες των ένδεκα της πόλεως εκκλησιών, των εκπαιδευτικών και φιλανθρωπικών καθιδρυμάτων και της Ιεράς Μητροπόλεως παρεδόθησαν εις τον χρέη κουστωδίας εκτελούντα υποδιοικητήν Βεχήτ-Βέην''.
Εν Κυδωνίαις τη 3η Μαΐου 1917
Ο Κυδωνιών Γρηγόριος Ωρολογάς
''Τετέλεσται! Το έργον της καταστροφής επετελέσθη! Εν τη φορά των μεγάλων ανατροπών, απωλέσθησαν και αι ζωτικαί και ακμαίαι υλικαί και ηθικαί δυνάμεις της περιλάμπρου πόλεως των Κυδωνιών. Το ζοφερόν σκότος της ερημώσεως, της προελθούσης εκ του μετοικισμού και της διασποράς των τέκνων αυτής, ήπλωσε τας ειδεχθείς αυτού πτέρυγας και εξήλειψε τα ρόδα της δροσερής μορφής της Αιολίδος παρθένου και την παρουσίασε νεκράν προ των οφθαλμών, του έκπληκτου παρατηρητού. Αλλ' όχι! Η απαράμιλλος εις κάλος και ζωτικότητα Αιολίς παρθένος, δεν αποθνήσκει. Υπό το στήθος αυτής ευρίσκονται πνεύμονες, τους οποίους δεν θα κατορθώσει να καταστρέψει η οδύνη και καρδία, γνωριζομένη εκ των ευγενών παλμών της. Δεν θα παρέλθει πολύς χρόνος και το κάλλος, όπερ διεσώθη και εν τη πρώτη καταστροφή, θέλει περιβάλλει ως στέφανος αφθίτου δόξης το αγνόν μετωπό της, το οποίο δεν ηδυνήθησαν να ωχράνωσιν οι εμπτυσμοί, τα ραπίσματα και ο ακάνθινος στέφανος.
 |
| Γρηγόριος Αρχιεπίσκοπος Κυδωνιών |
Τετέλεσται! Η ιστορικωτάτη πόλις μας ετάφη ως νεκρά. Και ήδη, αναχωρούντες σήμερον και ημείς, μετά των τεσσαράκοντα πέντε ορφανών του Ορφανοτροφείου και τριάκοντα γερόντων του Γηροκομείου, ίνα φάγωμεν μετά του ποιμνίου ημών το πικρόν του μετοικισμού και του πλάνητος βίου άρτον, τίθεμεν επί του τάφου αυτής την παγεράν της καταστροφής πλάκα, επ' ελπίδι λίαν προσεχούς Αναστάσεως, καθ' ήν τα τέκνα αυτής, δοκιμασθέντα και καθαρθέντα, ως χρυσός εν χωνευτηρίω θα επανέλθωσιν απηλλαγμένα πλέον ανθρωπίνων ταπεινών παθών, ίνα άρωσι τον λίθον, εμφυσήσωσι την ζωήν εις την νεκροφανή μάρτυρα πόλιν και συνεχίσωσι τα μεγάλα έργα της αδελφοσύνης, της φιλανθρωπίας, της εκπαιδεύσεως και πάσης άλλης υλικής και ηθικής προόδου.
Αι κλείδες των ένδεκα της πόλεως εκκλησιών, των εκπαιδευτικών και φιλανθρωπικών καθιδρυμάτων και της Ιεράς Μητροπόλεως παρεδόθησαν εις τον χρέη κουστωδίας εκτελούντα υποδιοικητήν Βεχήτ-Βέην''.
Εν Κυδωνίαις τη 3η Μαΐου 1917
Ο Κυδωνιών Γρηγόριος Ωρολογάς
***
Τότε όμως δεν έφυγε από την πολιτεία ο μητροπολίτης παρά μονάχα ο πρωτοσύγκελλος Αρσένιος μαζί με τα ορφανά, άλλος ήρωας αυτός, που τον πήγανε στα μέρη της Προύσσας και που κατώρθωσε να συντηρήσει τα παιδιά εκείνα με απίστευτους κόπους και με στέρηση, απομένοντας ο ίδιος πεινασμένος για να φάνε τα ορφανά, αν κ' ήτανε πολύ άρρωστος. Έτσι μπόρεσε και έσωσε τα περισσότερα και τα γύρισε στο Αϊβαλί, ύστερα από δυο χρονών σχεδόν κακουχίες.
Στα 1917 κρεμάσανε οι Τούρκοι, στο παζάρι της πολιτείας, τον παπά Στέφανο Γιαννακέλη, μαζί με δυο προκρίτους, τον Γιάννη Δημόπουλο και το Νικόλα Ζερβό. Μαζί τους κατηγορήθηκε κι ο μητροπολίτης, δικάσθηκε από το στρατοδικείο της Σμύρνης και ρίχτηκε δεμένος στη φυλακή. Εκεί κάθησε κλεισμένος εννέα μήνες, άρρωστος από ζάχαρο και τράβηξε πολλά, ως που υπογράφηκε ανακωχή στα 1918 και λευτερώθηκε και γύρισε στας Κυδωνίας.
Τότε αρχίσανε να γυρίζουνε από την εξορία όσοι Αϊβαλιώτες γλυτώσανε. Μαζί τους γύρισε κι ο μάρτυρας πρωτοσύγκελλος με μονάχα δεκαοχτώ ορφανά. Λίγο μετά βγήκανε οι Αϊβαλιώτες να υποδεχτούν τον ελληνικό στρατό. Ο δεσπότης Γρηγόριος σαν έμαθε πως ο ελληνικός στρατός βγήκε στο Αϊβαλί κόντεψε να λιποθυμήσει από την χαρά του. Πόσες θλίψεις, πόσες πίκρες κι αγωνίες τράβηξε, μαζί μ' εκείνη την πολιτεία και τα υπέφερε μονάχα με την πίστη και με την ελπίδα πως θάρθει μια μέρα, που θα φύγει ο τύραννος. Με την ζωηρότητα που είχε από φυσικό του, χαιρετίζει και ευλογεί τον στρατό, συνεργάζεται με τους αξιωματικούς. Τρέχει στην Αθήνα για να μιλήσει με τους κυβερνήτες, γυρίζει πίσω στο Αϊβαλί και του φαίνεται σαν απίστευτο που πατά σε ελεύθερο χώμα!
Που να φαντασθεί πως παραπίσω ήτανε τα πιο πικρά βάσανα και πως η ματοβαμένη ιστορία των Κυδωνιών θα σφραγιζότανε με το μαρτύριο του!
Τα τσακάλια της ευρωπαϊκής πολιτικής σκάβανε έναν βαθύ λάκκο, για να θάψουνε μέσα σ' αυτόν τη Χριστιανοσύνη της Ανατολής.
Επιμέλεια: α.α.κ. (9.6.2019)
Βιβλιογραφία / Πηγές /Σύνδεσμοι:
-σύνοψη από: τρία άρθρα του Φώτη Κόντογλου, στην εφημερίδα ''Ελευθερία'' (27.12.1964, 3.1.1965 και 10.1.1965).
-Ανάτυπο από τα ''Ενοριακά Νέα'' του Αγίου Γεωργίου Διονύσου επί προϊσταμενίας αρχιμανδρίτου Μάρκου Κ. Μανώλη υπό τον τίτλο: ''Ατρόμητος Εθνομάρτυς ο Κυδωνιών Γρηγόριος'', Διόνυσος 2009.
Στα 1917 κρεμάσανε οι Τούρκοι, στο παζάρι της πολιτείας, τον παπά Στέφανο Γιαννακέλη, μαζί με δυο προκρίτους, τον Γιάννη Δημόπουλο και το Νικόλα Ζερβό. Μαζί τους κατηγορήθηκε κι ο μητροπολίτης, δικάσθηκε από το στρατοδικείο της Σμύρνης και ρίχτηκε δεμένος στη φυλακή. Εκεί κάθησε κλεισμένος εννέα μήνες, άρρωστος από ζάχαρο και τράβηξε πολλά, ως που υπογράφηκε ανακωχή στα 1918 και λευτερώθηκε και γύρισε στας Κυδωνίας.
Τότε αρχίσανε να γυρίζουνε από την εξορία όσοι Αϊβαλιώτες γλυτώσανε. Μαζί τους γύρισε κι ο μάρτυρας πρωτοσύγκελλος με μονάχα δεκαοχτώ ορφανά. Λίγο μετά βγήκανε οι Αϊβαλιώτες να υποδεχτούν τον ελληνικό στρατό. Ο δεσπότης Γρηγόριος σαν έμαθε πως ο ελληνικός στρατός βγήκε στο Αϊβαλί κόντεψε να λιποθυμήσει από την χαρά του. Πόσες θλίψεις, πόσες πίκρες κι αγωνίες τράβηξε, μαζί μ' εκείνη την πολιτεία και τα υπέφερε μονάχα με την πίστη και με την ελπίδα πως θάρθει μια μέρα, που θα φύγει ο τύραννος. Με την ζωηρότητα που είχε από φυσικό του, χαιρετίζει και ευλογεί τον στρατό, συνεργάζεται με τους αξιωματικούς. Τρέχει στην Αθήνα για να μιλήσει με τους κυβερνήτες, γυρίζει πίσω στο Αϊβαλί και του φαίνεται σαν απίστευτο που πατά σε ελεύθερο χώμα!
Που να φαντασθεί πως παραπίσω ήτανε τα πιο πικρά βάσανα και πως η ματοβαμένη ιστορία των Κυδωνιών θα σφραγιζότανε με το μαρτύριο του!
Τα τσακάλια της ευρωπαϊκής πολιτικής σκάβανε έναν βαθύ λάκκο, για να θάψουνε μέσα σ' αυτόν τη Χριστιανοσύνη της Ανατολής.
Επιμέλεια: α.α.κ. (9.6.2019)
Βιβλιογραφία / Πηγές /Σύνδεσμοι:
-σύνοψη από: τρία άρθρα του Φώτη Κόντογλου, στην εφημερίδα ''Ελευθερία'' (27.12.1964, 3.1.1965 και 10.1.1965).
-Ανάτυπο από τα ''Ενοριακά Νέα'' του Αγίου Γεωργίου Διονύσου επί προϊσταμενίας αρχιμανδρίτου Μάρκου Κ. Μανώλη υπό τον τίτλο: ''Ατρόμητος Εθνομάρτυς ο Κυδωνιών Γρηγόριος'', Διόνυσος 2009.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου